.jpg)
Ο Σύλλογος
Ιστορικό Πλαίσιο
Ο Βόλος, στα μέσα του 19ου αιώνα, είναι πια ένα πασίγνωστο εμπορικό κέντρο λιμάνι της Θεσσαλικής ενδοχώρας, λόγω της νευραλγικής γεωγραφικής θέσης του για τις εξαγωγές των Πηλιορείτικων και Θεσσαλικών προϊόντων σε άλλα λιμάνια της Ελλάδας, της Ευρώπης, της Τουρκίας και της Αιγύπτου. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους - προσάρτηση στο Ελληνικό Βασίλειο (2 Νοεμβρίου 1881), η εξέλιξη ήταν ραγδαία. Με βάση νέα ρυμοτομικά σχέδια κτίζεται η καινούρια πόλη. Το 1884 συνδέεται σιδηροδρομικά με την υπόλοιπη Ελλάδα. Ο πληθυσμός μέρα με τη μέρα αυξάνεται. Έμποροι Πηλιορείτες, Θεσσαλοί, Ηπειρώτες, Μακεδόνες, Ρουμελιώτες, Νησιώτες μετοικούν και εγκαθίστανται στη νέα πόλη. Ιδρύονται τράπεζες και οι πρώτες βιομηχανίες κάνουν την εμφάνισή τους. Παράλληλα με την οικονομική ανάπτυξη της «αστικής τάξης» αρχίζει και η κοινωνική και η πνευματική πρόοδος. Εκδίδονται εφημερίδες, περιοδικά, και ο Βόλος εισέρχεται στην πρωτοπορία του πολιτισμού της Θεσσαλίας.
Την ίδια περίοδο φιλοπρόοδοι αστοί αντιλαμβάνονται ότι λείπει από τον Βόλο μια πνευματική εστία, όπου θα πραγματοποιούνται διαλέξεις και θα παρέχεται η δυνατότητα ικανοποίησης της δίψας για μάθηση με την ίδρυση βιβλιοθήκης.
Ιστορία του Συλλόγου
Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο και σε εκείνη την δεδομένη στιγμή ένας όμιλος επιστημόνων, εμπόρων, υπαλλήλων και διαφόρων επαγγελματιών με προεξέχοντα το φημισμένο ιεροκήρυκα της Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος Πολύκαρπο Ζάχο συνεδρίασαν στις 4 μ.μ. της Κυριακής, 4 Φεβρουαρίου 1907 στην αίθουσα του Εμπορικού Συλλόγου και αποφάσισαν την ίδρυση Θρηκευτικοφιλολογικού Συλλόγου αφιερωμένου στους Αγίους Τρεις Ιεράρχες (προστάτες της Παιδείας και των Γραμμάτων), με βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο, προς πνευματική ωφέλεια και μόρφωση του λαού.
Την επόμενη Κυριακή, 11 Φεβρουαρίου 1907, συνεδρίασαν εκ νέου στην ίδια αίθουσα τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου και μετά την έγκριση του Καταστατικού, που ανέγνωσε ο π. Παλύκαρπος Ζάχος, προέβησαν, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτού σε αρχαιρεσίες και εξέλεξαν το πρώτο 9/μελές Διοικητικό Συμβούλιο, που απάρτιζαν οι:
-
Πολύκαρπος Ζάχος, αρχιμανδρίτης, Πρόεδρος
-
Ιωάννης Χρυσοβελώνης, δικηγόρος, Αντιπρόεδρος
-
Κωνσταντίνος Μήτσος, έμπορος, Ταμίας
-
Ηρακλής Σχοινάς, φαρμακοποιός, Γενικός Γραμματέας
και Μέλη – Έφοροι Βιβλιοθήκης
-
Αλέξανδρος Αθανασάκης, κτηματίας
-
Νικόλαος Κουτσούκος, έμπορος
-
Αλέξανδρος Σαμαράς, ξυλέμπορος
-
Παναγιώτης Φέρμπος, καθηγητής Γυμνασίου, και
-
Νικόλαος Σαράτσης, ιατρός.
Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του, ο Σύλλογος έδωσε μεγάλη βαρύτητα στη μόρφωση του κοινού. Ένα μόλις μήνα μετά την επίσημη ίδρυσή του άρχισε τα εβδομαδιαία εσπερινά μαθήματα της «Λαϊκής Σχολής», για τη λειτουργία της οποίας συντάχτηκε κανονισμός, με δασκάλους οι οποίοι αφιλοκερδώς προσφέρθηκαν για τον σκοπό αυτόν. Σύμφωνα με τα όσα σημειώνονται περιληπτικά στο βιβλίο πράξεων του Συλλόγου, ο δάσκαλος Ευστάθιος Δεληγιάννης ανέλαβε να διδάσκει μια φορά την εβδομάδα Εκκλησιαστική Ιστορία, ο ιατρός Νικ. Σαράτσης την Υγιεινή, ο Πρόεδρος π. Πολύκαρπος Ζάχος τη Λειτουργική, και ο Κωνσταντίνος Ζάχος τα Κοινωνιολογικά μαθήματα.
Λίγο αργότερα ο μουσικός Βασίλειος Κόντης ανέλαβε να διδάξει Ιστορία της Μουσικής.
Την επόμενη χρονιά προστέθηκαν κι άλλα μαθήματα για διδασκαλία. Ο αντιπρόεδρος Ι. Χρυσοβελώνης ανέλαβε να διδάξει Εμπορικό Δίκαιο, ο Ελληνοδιδάσκαλος Γ. Σούτης την Ερμηνεία Ευαγγελικών Περικοπών, και ο Γ. Σφέτσος τη Φυσική.
Η Λαϊκή αυτή Σχολή θα λειτουργήσει με διάφορους διδάσκοντες και τα επόμενα χρόνια το Δ.Σ. του Συλλόγου μερίμνησε και για την προμήθεια νέων βιβλίων και περιοδικών, ώστε να εξοπλιστεί και να εμπλουτιστεί ακόμη περισσότερο η Σχολή.
Ο Σύλλογος σήμερα
Ο Σύλλογος με όλη την πνευματική δράση και την Λαϊκή Βιβλιοθήκη, υπήρξε αναμφισβήτητα πνευματικός φάρος στο Βόλο. Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου είναι:
Μοράρος Κωνσταντίνος
Σύμβουλος Ανάπτυξης, Ιστορικός
Πρόεδρος
Δρ. Κατσαβριάς Νικόλαος
Φυσικός-Θεολόγος
Αντιπρόεδρος
Δρ. Κλείτσας Βασίλειος
Φιλόλογος
Γενικός Γραμματέας
Δημήτριος Σκαλτσής
Ιστορικός, υπ. Διδάκτωρ
Ταμίας
Ατσιάς Απόστολος
Δρ. Ιστορίας της Εκπαίδευσης,
τ. Δ/ντης Δημοτικού Σχολείου
΄Εφορος Βιβλιοθήκης
Κολοβού Κατερίνα
Φιλόλογος
Έφορος Αναγνωστηρίου
Δρ. Μαντέλου-Νησιώτου Ιουλία
Παιδίατρος, Επίκουρη Καθ. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Μέλος
Κουτσόπουλος Κώστας
Φυσικός
Μέλος
Λούρου Ιφιγένεια
Φιλόλογος
Μέλος
Συμβούλιο Γυναικών - Νυχτερινή Σχολή - Λαϊκή Σχολή
Το 1914, με την αναθεώρηση του Καταστατικού, προστέθηκε μια καινοφανής και πρωτοποριακή για την εποχή θα λέγαμε, διάταξη, σύμφωνα με την οποία ενεργοποιούνται και οι γυναίκες στις δραστηριότητες του Συλλόγου, και μάλιστα με δικό τους Διοικητικό Συμβούλιο. Για πρώτη φορά έχουμε γυναίκες να συνέρχονται, να ψηφίζουν και να εκλέγουν το Συμβούλιό τους. Είναι μια καινοτομία την οποία τολμά ο προοδευτικός και πρωτοπόρος Σύλλογος των Τριών Ιεραρχών.
Στο νέο καταστατικό το άρθρο 19 περιλαμβάνει τους δύο τρόπους με τους οποίους διοικείται ο Σύλλογος. Ο πρώτος τρόπος είναι το Διοικητικό Συμβούλιο και ο δεύτερος, που προστέθηκε, είναι το ενδεκαμελές Συμβούλιο γυναικών. Με τη μεγάλη αυτή συμμετοχή των γυναικών τα μέλη του Συλλόγου κατά το 1914 έφθασαν τον αριθμό των 247 εγγεγραμμένων!
Τον Μάρτιο του 1914 το Συμβούλιο αποφάσισε να ιδρύσει Νυκτερινή Σχολή απόρων κοριτσιών με επικεφαλής την Σταματία Καλατζή, η οποία δείχνει μεγάλο ζήλο για την πρόοδο του Συλλόγου. Τα κορίτσια αυτά προφανώς εργάζονταν την ημέρα και γι’ αυτό δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα των ημερήσιων σχολείων του Βόλου. Έτσι η Νυκτερινή Σχολή, αποτέλεσε γι’ αυτά μια ευκαιρία για τη γενική μόρφωσή τους.
Η προσφορά του Συλλόγου
Οι γιορτές στον Σύλλογο αποτελούν γεγονός στον Βόλο. Η 25η Μαρτίου 1907 γιορτάστηκε με ιδιαίτερη λαμπρότητα, με την παρουσία επισήμων. Η εθνική γιορτή της 25ης Μαρτίου αποτελεί πλέον θεσμό, επίσης η γιορτή των Τριών Ιεραρχών τελείται με επισημότητα.
Από την ίδρυσή του ο Σύλλογος στάθηκε έπαλξη της Ορθόδοξης πίστης μας και αντέδρασε σθεναρά και αποτελεσματικά όσες φορές εμφανίστηκαν επίβουλες ξενοκίνητες προσπάθειες παραχάραξης των πιστευμάτων του Ελληνικού λαού. Παράλληλα στάθηκε φιλάδελφος αρωγός σε χειμαζομένους συμπολίτες και όχι μόνο, όταν η εθνική συμφορά της Μικρασιατικής Καταστροφής ή η Γερμανοϊταλική Κατοχή και οι φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες) έπληξαν την πόλη μας και άλλες περιοχές της πατρίδας μας, και επίσης στήριζε με μικρές οικονομικές εισφορές, όταν υπήρχαν αιτήματα προς το ΔΣ. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι η κοινότητα Σκιάθου μη δυνάμενη να συντηρήσει την οικία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ζήτησε από τη Νομαρχία Μαγνησίας να εξεύρει τρόπο εξαγοράς από κάποιο Νομικό Πρόσωπο με πνευματική ακτινοβολία και ως τέτοιο προτάθηκε ο Σύλλογος των Τριών Ιεραρχών. Έτσι, το 1953 χορηγήθηκαν πιστώσεις στο Σύλλογο από το Υπουργείο Οικονομικών με τη ρητή προϋπόθεση ότι της κυριότητας της εξαγορασθείσας οικίας θα επακολουθήσει μεταβίβαση στο Κράτος, για να την μετατρέψει σε μουσείο ενθυμίων Αλεξ. Παπαδιαμάντη, όπως και έγινε.
Όλη η προσπάθεια του Συλλόγου εδραζόταν στο πνεύμα της ανιδιοτελούς προσφοράς των Διοικητικών Συμβουλίων και των μελών του, από όλους τους διατελέσαντες προέδρους του: Πολύκαρπο Ζάχο, Νικόλαο Παπαδήμα, Βασίλειο Τζανίδη, Ηλία Μάρο, Τριαντάφυλλο Τσέτα, Απόστολο Παπαδόπουλο, Κωνσταντίνο Παπαθανασίου, Ιωάννη Κολοβό, Βασίλειο Κοτσμανίδη, Ιωάννη Πατρίκο, και Θεοχάρη Γραμμενή.
Τόμος για την ιστορία του Συλλόγου
Το βιβλίο που περιέχει την ιστορία του Συλλόγου από το 1907 έως το 2006 αποφασίστηκε ομοφώνως με την 25/29.11.2002 πράξη του Δ.Σ., όταν Πρόεδρος ήταν ο αείμνηστος Ιωάννης Κολοβός. Το έργο αυτό ανατέθηκε α.) στον Κωνσταντίνο Μαυρομμάτη, Μαθηματικό – πρ. λυκειάρχη, ο οποίος είχε και την ιδέα αυτής της συγγραφής· συγγραφέας ο ίδιος πολλών επιστημονικών βιβλίων με θέμα την αστρονομία και την ιστορία των Γυμνασίων της πόλης του Βόλου, και β.) στον Γιάννη Πατρίκο, Φιλόλογο – πρ. λυκειάρχη, τακτικό συνεργάτη της εφημερίδας «Η Θεσσαλία» με μελέτες ποικίλου περιεχομένου, ο οποίος επιμελήθηκε τις διορθώσεις των κειμένων. Οι συντάκτες των κειμένων, που είχαν και την επιμέλεια της έκδοσης, ανεδίφησαν τα πρακτικά των Διοικητικών Συμβουλίων και άλλες γραπτές μαρτυρίες των Αρχείων του Συλλόγου.
Την έκδοση αυτή βοήθησε οικονομικά ο Δήμος Βόλου.
Μπορείτε να διαβάσετε, να εκτυπώσετε και να κάνετε λήψη (download) του βιβλίου μας (.pdf αρχείο 273 MB, 316 σελίδες), όμως λόγω όγκου θα χρειαστεί να περιμένετε αρκετά λεπτά μέχρι να ανοίξει.